Câu hỏi thảo luận môn nhà nước pháp luật lần II - Lớp trung cấp chính trị

Đề cương Thảo Luận Nhà nước pháp luật Phần II

Câu 1: Phân tích bản chất, chức năng, vai trò của pháp luật XHCN Việt Nam.

            Pháp luật XHCN là hệ thống những quy tắc xử sự chung do Nhà nước XHCN ban hành hoặc thừa nhận, thể hiện ý chí của giai cấp công nhân và đại đa số nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản và được đảm bảo thực hiện bằng bộ máy nhà nước và phương thức tác động của Nhà nước, trên cơ sở giáo dục, thuyết phục và cưỡng chế của nhà nước nhằm xây dựng chế độ XHCN.

* Bản chất của PL XHCN Việt Nam được thể hiện đúng với tinh thần của Nhà nước XHCN đó là:

a.Tính giai cấp: Do NN XHCN Việt Nam ban hành nhằm thể chế hóa đường lối của Đảng cộng sản Việt Nam.

Tính giai cấp của PL XHCN nói chung và tính GC của PL XHCN Việt nam nói riêng không đồng nhất với tính g/c của PL nước khác vì nó không thể hiện ý chí của g/c thống trị mà là thể hiện ý chí của g/c công nhân và nhân dân lao động. Vì Nhà nước XHCN Việt Nam là Nhà Nước của g/c công nhân và nhân dân lao động

b. Tính nhân dân: Nhà nước XHCN Việt Nam là NN của dân, do dân, vì dân. Do vậy PL của XHCN-VN luôn hướng tới thực hiện mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Vd; công dân có quyền tự do mua bán, kinh doanh sản xuất làm giàu chính đáng theo quy định của pháp luật.

c. Tính nhân đạo: PL XHCN Việt Nam thể hiện tính nhân đạo cao mà không có hệ thống PL của các nước Tư Bản nào có như: Cững chế song song với thiết phục (bồi thường đất đai), Nghiêm khắc song song với khoan hồng (đặt xá).

* Chức năng của Pháp luật XHCN Việt Nam : Pháp luật XHCN Việt Nam có 3 chức năng :

            - Thứ nhất, chức năng điều chỉnh : Pháp luật XHCN-VN điều chỉnh các quan hệ xã hội và hướng dẫn hành vi con người trong quan hệ xã hội như: cho phép, cấm đoán, bắt buộc.

           - Thứ hai, chức năng bảo vệ : Pháp luật XHCN-VN bảo vệ các quan hệ xã hội mà pháp luật điều chỉnh, tránh cho chúng bị xâm hại. Ví dụ : Luật Giao thông đường bộ cấm vượt đèn đỏ. Nếu vi phạm thì sẽ bị phạt.

           - Thứ ba, chức năng giáo dục : Pháp luật tác động đến ý thức con người giúp họ tôn trọng, thực hiện đúng pháp luật. Pháp luật giáo dục người vi phạm pháp luật và giáo dục người khác.

*Vai trò của PL XHCN-VN: có 05 vai trò chính

- Pháp luật với kinh tế: Trong một đất nước muốn lớn mạnh, phát triển thì việc đầu tiên là nền kinh tế nước đó phải phát triển. Vì cơ sở hạ tần quyết định kiến trúc thượng tần mà kinh tế là yếu tố quan trọng bao trùm hết cơ sở hã tần. Một nền kinh tế không ổn định thì chế độ chính trị của cuốc gia đó sẽ không ổn định.

Pháp luật tác động đến kinh tế một là PL sẽ thúc đẩy kinh tế phát triển và ngược lại cũng sẻ kiềm hảm sự phát triển của kinh tế. VD: trứơc thời kỳ đổi mới PL cấm sản xuất kinh doanh, mua bán cá thể, tư nhân. Và sau thời kỳ đổi mới.

-Pháp luật đối với Nhà Nước: Nhà nước ban hành PL là công cụ quản lý xã hội, PL là cơ sở pháp lý cho tổ chức hoạt động Nhà nước, cơ sở pháp lý cho quản lý Nhà nước.  Do đó, khi thực hiện các chức năng của mình, Nhà nước không thể không sử dụng phương tiện pháp luật.

-Pháp Luật và chính trị: Chính Trị định hướng cho pháp luật: VD Văn kiện ĐHĐ định hướng cho pháp luật qua đó pháp luật thể chế hóa đường lối chính trị.

- Pháp luật và đạo đức: Đạo lức là nền tảng vững chắt để xây dựng pháp luật qua đó pháp luật cũng để bảo vệ giá trị đọa đức.

-Pháp luật và xã hôi: Pháp luật là công cụ bảo đảm trật tự xã hội đồng thời xã hội sẽ kiểm chứng tính nghiêm minh và công bằng của pháp luật.

Câu 2: Lấy ví dụ về văn bản quy phạp pháp luật và văn bản áp dụng quy phạm pháp luật từ đó phân biệt hai loại văn bản trên:

- KN; Văn bản quy phạm pháp luật là văn bản do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành theo trình tự thủ tục và hình thức nhất định, chứa đựng quy tắc sử sự chung nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội: thực hiện nhiều lần trong đời sống thực tế và được bảo đảm thực hiện bằng sự cưỡng chế nhà nước.

VD: Luật dân sự, luật hôn nhân và gia đình, luật hành chính ....

-Văn bản áp dụng quy phạm pháp luật: là văn bản do cá nhân, cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành để áp dụng một lần cho một đối tượng cụ thể. 

Ví dụ: Quyết định xử phạt vi hành chính trong lĩnh vực an toàn giao thông, Bản án của toà án, Quyết định kỷ luật, Quyết định khen thưởng .

*Giống nhau :

            -Cả hai đều là văn bản do Nhà nước có thẩm quyền ban hành;

            -Đều là văn bản được ban hành theo thủ tục, trình tự được pháp luật quy định chặt chẽ,

- Đều là văn bản để điều chỉnh các quan hệ xã hội nhằm đưa các quan hệ xã hội đó vào trật tự, ổn định và phát triển.
          -Đều có giá trị bắt buộc phải tôn trọng hoặc thục hiện đối với các tổ chức hoặc cá nhân có liên quan.
          -Đều được nhà nước bảo đảm thực hiện bằng các biện pháp mang tính quyền lực nhà nước.

* Khác nhau :

Văn bản Quy phạm pháp luật	Văn bản áp dụng pháp luật
- Chứa đựng các nguyên tắc sử sự chung.	- Chứa đựng các nguyên tắc xử sự cụ thể.
- Chứa đựng các quy tắc xử sự mang tính bắt buộc chung đối với mọi người.	- Cụ thể hóa qui tắc xử sự và chỉ áp dụng đối với một chủ thể nhất định.
- Áp dụng nhiều lần mà không làm mất hiệu lực pháp lý.	- Áp dụng 1 lần, chấm dứt hiệu lực pháp lý.
- Không xác định cụ thể	- Xác định cụ thể.
- Phức tạp hơn (về chủ thể, về trình tự, ...)	- Đơn giản hơn.
- Đa dạng.	- Không đa dạng.

Câu 3: Lấy ví dụ về một quan hệ pháp luật và xác định:

-         Sự kiện pháp lý làm phát sinh quan hệ pháp luật đó.

-         Các yếu tố cấu thành của QHPL trên.

KN: Quan hệ pháp luật là những quan hệ xã hội được các quy phạmphạm pháp luật điều chỉnh:

VD: Anh Nguyễn Văn A, sinh năm 1990, đến Công An Xã đăng ký tạm trú.

-          Sự kiện pháp lí: là sự kiện nảy sinh, tồn tại và phát triển hoặc mất đi gắn liền với việc làm nảy sinh hoặc chấm dứt các hậu quả pháp lí do pháp luật quy định.

            Căn cứ vào ví dụ trên, sự kiện pháp lí là hành vi của anh Nguyễn Văn A, đến Công An Xã đăng ký tạm trú làm phát sinh quan hệ pháp luật về Luật Cư trú.

-          Các yếu tố cấu thành quan hệ pháp luật : gồm chủ thể của quan hệ pháp luật, khách thể của quan hệ pháp luật và nội dung của quan hệ pháp luật.

            * Chủ thể của quan hệ pháp luật là những cá nhân, tổ chức có đủ năng lực chủ thể để tham gia vào quan hệ pháp luật và có quyền, nghĩa vụ pháp lí theo quy định của pháp luật.

            Căn cứ vào ví dụ trên, chủ thể của quan hệ pháp luật là anh Nguyễn Văn A. (có năng lực pháp luật và năng lực hành vi).

            Trong quan hệ pháp luật, chủ thể phải có năng lực pháp luật và năng lực hành vi. Năng lực pháp luật là khả năng của chủ thể được hưởng các quyền và thực hiện nghĩa vụ pháp lí theo quy định của pháp luật. Năng lực hành vi là khả năng của chủ thể trong việc nhận thức, lựa chọn, xác lập và kiểm soát hành vi phù hợp với quy định của pháp luật và khả năng chịu trách nhiệm về hậu quả do hành vi đó mang lại. Trong ví dụ trên :

            Về năng lực pháp luật, anh Nguyễn Văn A sinh năm 1990 (24 tuổi) đủ ngăng lực pháp luật, theo luật cư trú.

            Về năng lực hành vi, anh Nguyễn Văn A đã đạt được độ tuổi quy định về năng lực nhận thức và điều khiển hành vi của mình.

            * Khách thể của quan hệ pháp luật : Là những lợi ích vật chất hoặc tinh thần và những lợi ích xã hội khác mà vì chúng mà chủ thể tham gia vào quan hệ pháp luật thực hiện quyền và nghĩa vụ của chủ thể.

            Ở ví dụ trên, khách thể của quan hệ pháp luật là đăng ký tạm trú. Nhằm bảo đảm trật tự quản lí hành chính nhà nước trong lĩnh vực cư trú.

            * Nội dung của quan hệ pháp luật là quyền và nghĩa vụ pháp lí cụ thể tương ứng của các chủ thể khi tham gia vào quan hệ pháp luật.

            Quyền của chủ thể là khả năng xử sự mà pháp luật cho phép chủ thể thực hiện. Ở ví dụ trên, quyền của anh Nguyễn Văn A là đăng ký tạm trú theo luật cư trú.

            Nghĩa vụ của chủ thể là cách xử sự mà pháp luật bắt buộc chủ thể thực hiện nhằm đáp ứng quyền của chủ thể bên kia. Ở ví dụ trên, nghĩa vụ của anh Nguyễn Văn A là nghĩa vụ đăng ký tạm trú theo luật cư trú và bị ràng buộc bởi những điều của Luật cư trú quy định.

Câu: 4 Lấy ví dụ về một vi phạm pháp luật và phân tích các yếu tố cấu thành của vi phạm pháp luật đó:

Vi phạm pháp luật là hành vi trái pháp luật (PL) do chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lý thực hiện, có lỗi và xâm hại hoặc đe dọa xâm hại đến quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ.

VD: Ngày 13 tháng 9 năm 2008,Cục cảnh sát môi trường Bộ công an

Việt Nam phối hợp với Bộ Tài nguyên và môi trường Việt Nam đã phát hiện ra vụ việc
sai phạm của công ty bột Ngọt Vedan (Công ty TNHH Vedan Việt Nam) .Theo đó,hàng ngày công ty Vedan xả nước thải chưa qua xử lý theo quy định và có chứa rất nhiều chất độc hại gây ảnh hưởng nhiêm trọng đến môi trường sống bên ngoài đặc biệt là dòng sông 

Thị Vải (Đồng Nai) trong suốt mười bốn năm qua kể từ ngày hoạt động (năm 1994) khoảng 4000m/ ngày. 

Hành động này gây ô nhiễm nặng nề cho dòng sông Thị Vải,Tại đây nước bị
ô nhiễm hữu cơ trầm trọng, có màu nâu đen và bốc mùi hôi thối cả ngày lẫn đêm,cả khi thủy triều.các loài sinh vật không còn khả 

năng sinh sống,ảnh hưởng đến sức khỏe người dân,đặc biệt gây tổn thất nặng nề với ngư dân địa phương.

Phân tích cấu thành của vi phạm pháp luật 

a.Mặt khách quan. 

*Hành vi trái pháp luật: Ở ví dụ trên,hành động xả nước thải 

(4000m/ ngày) chưa qua xử lý theo quy định xuống dòng sông Thị Vải của công ty Vêdan là hành vi trái pháp luật (vi phạm hành chí).
-Hậu quả: dòng sông bị ô nhiễm nặng,phá hủy môi trường sống và

làm thủy sản chết hàng loạt,gây thiệt hại cho các hộ nuôi thủy sản 

và ảnh hưởng trầm trọng đến sức khỏe người dân sống ven sông.

 Những thiệt hại đó do hành vi, vi phạm pháp luật của công ty Vedan gây ra trực tiếp và gián tiếp. 

-Thời gian: 14 năm (từ năm 1994- 2008). 

Địa điểm: Sông Thị Vải (thuộc địa phận tỉnh Đồng Nai, Bà Rịa- Vũng Tàu, TP.Hồ Chí Minh) 

-Phương tiện: sử dụng hệ thống ống xả ngầm

b.Mặt chủ quan
— Lỗi: Là lỗi cố ý gián tiếp. Vì, Công ty vedan khi thực hiện hành 

vi này thì nhận thấy trước hậu quả, tuy không mong muốn nhưng

vẫn để hậu quả xảy ra. 

—Mục đích:Nhằm giảm bớt chi phí xử lí nước thải. Theo quy định

thì công ty Vedan phải đầu tư 1 chục triệu để xử lý 1m dịch thải đậm đặc. Đáng ra phải chi từ 15%,20% vốn đầu tư cho việc xử lý nước thải thì công ty Vedan chỉ dành 1,5% vốn cho việc đó. 

c. Mặt chủ thể
Công ty Vedan (Thuộc Công ty TNHH vedan Việt Nam) là một

 công ty thực phẩm với 100% vốn đầu tư Đài Loan. Được xây dựng từ năm 1991. Có giấy phép hoạt động từ năm 1994. là một tổ chức có đầy đủ trách nhiệm pháp lý khi thực hiện hành vi trái pháp luật

 này 

d. Mặt khách thể
Việc làm của Vedan đã vi phạm đến nguyên tắc quản lý nhà nước: Vi phạm trật tự quản lý nhà nước, làm tổn hại đến các quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ. 

 Câu 5: Phân tích tính tất yếu phải tăng cường pháp chế và các biện pháp tăng cường pháp chế XHCN ở nước ta trong giai đoạn hiện nay:

KN: Pháp chế Xã hội chủ nghĩa là việc thực hiện pháp luật một cách thường xuyên, chính xác, đầy đủ, thống nhất của tất cả các chủ thể pháp luật.

·        Tính tất yếu phải tăng cường pháp chế XHCN:

-         Để đưa pháp luật vào đời sống góp phần giữ gìn, trật tự xã hội năng cao ý thức PL của nhân dân, xây dựng nước việt nam dân chủ hơn, văn minh hơn...

-         Hiện nay tình trạng vi phạm pháp luật diễn ra phổ biến, phức tạp như vụ (Nguyễn Văn Luyện) nên cần thiết phải tăng cường pháp chế để xử lý các vi phạm pháp luật đó một cách có hiệu quả.

-         Việt nam đang trên đường đổi mới toàn diện, phấn đấu đến năm 2020 nước ta trở thành một nước công nghiệp hóa hiện đại hóa.

·        Các biện pháp tăng cường pháp chế:

-         Hoàn thiện hơn hệ thống pháp luật

+ Từng bước bổ sung và hoàn chỉnh hệ thống pháp luật, loại ra những văn bản không còn thích hợp với thực tế, chú trọng xây dựng và ban hành những đạo luật mới. Pháp luật  phải phản ánh đúng quy luật khách quan và nhu cầu xã hội, phù hợp với đường lối chính sách của Đảng. Xây dựng pháp luật theo đúng thẩm quyền được quy định trong Hiến pháp.

-         Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng

+ Công  tác  tăng  cường  pháp  chế  phải  đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng. Các cấp ủy Đảng từ Trung ương đến cơ sở phải  thường xuyên  lãnh đạo công tác pháp chế. Tăng cường cán bộ có phẩm chất và năng lực. Mọi cơ quan, tổ chức, Đảng viên của Đảng phải thực hiện đúng pháp luật, không can thiệp làm thay thẩm quyền của các cơ quan công chức Nhà nước.

-         Tăng cường các hoạt động kiểm tra giám sát:

+ Đây là trách nhiệm chung của các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội và mọi công dân. Đảm bảo quyền khiếu nại tố cáo của công dân đối với các hành vi vi phạm pháp luật. Tăng  cường vai trò, vị trí, chức năng và kiện toàn tổ chức của các cơ quan dân cử, cơ quan kiểm  tra, thanh tra nhà nước, thanh tra nhân dân.

-         Tổ chức thực hiện pháp luật một cách nghiêm minh:

+ Chống tình trạng lo án, chạy án đảm bảo xử đúng người đúng tội, tránh oan sai....

-         Đẩy mạnh cải cach1 tư pháp

+ Tổ chức gọn, nhẹ, có chất lượng cao, đội ngũ cán bộ có phẩm chất chính trị và năng lực quản lý. Đổi mới tổ chức và cách thức làm việc của Chính phủ, sắp xếp lại Bộ, các cơ quan ngang Bộ; sửa đổi cơ cấu và phương hướng làm việc của UBND, sở phòng ban một cách hợp lý. Kiện toàn, đổi mới một số vấn đề về chức năng, nhiệm vụ của hệ thống tư pháp. Thực hiện cơ chế giám sát tính hợp hiến của luật, tính hợp pháp của văn bản pháp quy. Cán bộ quản lý nhà nước và cán bộ tư pháp phải là những người nắm vững pháp luật.

Tăng cường các hoạt động bổ trợ tư pháp: luật sư, công chứng, thừa phát lại ..